De voorvoegsels Boven en Beneden voor Oosterdiep zijn afkomstig van de weg die het water volgt. Het water stroomde vanuit het hoogveen naar beneden en werd uiteindelijk afgevoerd naar de Dollard.
We starten onze route langs het Boven Oosterdiep bij de Van Stolbergbrug.
Op deze kaart uit de jaren veertig staat Bocht Oosterdiep. De grens zal destijds nog niet zo duidelijk zijn geweest. We zien midden in de achtergrond de witte woning van dokter Van Heuvelen, met links daarvan de twee panden van Wilkens.
Deze foto is van rond 1900 en gemaakt in zuidelijke richting. De brug links ontsluit het terrein van de Firma K & J Wilkens. Links, recht tegenover de brug, staat het monumentale huis van de familie J.F. Wilkens (in 1971 afgebroken).
Geheel rechts zien we nu wel Hotel De Unie, ook wel Hotel Eerkes genoemd. de beide gesloopte panden zijn vervangen door een nieuwbouwpand (3e van rechts). De steigers zijn nog zichtbaar en een arbeider is op het dak bezig. Hier ging koopman Smit wonen en later woonde hier Nico Meihuizen, fabrikant van de aardappelmeelfabriek D.W.M. In het vierde pand van rechts zat de meubelzaak van Hero Heres.
Nogmaals hetzelfde straatdeel, maar nu gevuld met mensen. Het torentje midden op de foto is van de RK-kerk. In het voormalige Hotel De Unie zit vanaf 1917 tot rond 2005 Technisch groothandel De Graaff, destijds gestart als rijwielgroothandel.
De klapbrug tegenover Hotel De Unie geeft toegang tot het terrein van de Firma K & J Wilkens. Verder zijn de rails van de paardetram De Eerste Groninger Tramway Maatschappy duidelijk zichtbaar. Het kantoorgebouw van Wilkens is in 1910 gebouwd, de foto is van na 1909.
Firma K&J Wilkens werd op 1 januari 1823 opgericht. Aan het Boven Oosterdiep was in het begin slechts een houtopslag gevestigd voor de houtzagerij aan de Beneden Dwarsdiep. In 1838 werd aan het Boven Oosterdiep de molen Welgelegen gebouwd. De molen deed dienst tot 1899.
Rond 1899 werd ter vervanging van de molen Welgelegen een nieuwe zaagmachine en stoomketel geïnstalleerd.
In 1929 werd achter de houthandel annezx zagerij een dextrinefabriek gebouwd. Later werden hier ook lijmen geproduceerd.
Op de foto staat de dextrinefabriek vooraan. Het Boven Oosterdiep is geheel achter te zien.
Een overzicht van het hele bedrijf: Stoom Houtzagerij en - Schaverij, Houthandel en Dextrinefabriek. Door fusies is het bedrijf langzamerhand in vreemde handen gekomen en sinds 1987 is het hoofdkantoor uit Veendam verplaatst naar Groningen.
We keren terug naar het Oosterdiep met een foto vanaf de wijk naast de houtzagerij van Wilkens. Op het Boven oosterdiep zien we de paardentram naar Wildervank voorbij gaan.
Een moois nostalgisch beeld uit 1910. Rechts achter de bomen Houthandel Wilkens. Er ligt een boot aan de kade om gelost te worden. Het rode gbouw links is Hotel De Unie.
Gelijk aan de vorige foto is deze ook genomen vanaf de brug naar het R.K.-begraafplaats. Rechts zien we wederom het industriecomplex van Wilkens.
We zijn wederom een brug verder naar het zuiden. Op de foto de brug naar de RK-begraafplaats. De 2e brug is de KJW-brug.
Het Boven Oosterdiep rond 1900 met op de stoep nog een postbesteller. De brug rechts geeft toegang tot de RK-begraafplaats. Achter de woningen links stond jarenlang de triocotagefabriek van Wilmink, die later verhuisde naar de Sarastraat.
Deze opname uit 1907 laat de RK-kerk zien. De kerk is gebouwd in 1845 en ingewijd op donderdag 4 december 1845. Voor op de kerk stond toen nog de toren. De kerk behoort tot de parochie van Maria te Hemelopneming in Veendam.
Geheel links staat het goudsmedenhuisje met rechts daarnaast de pastorie. Geheel rechts zien we de kosterswoning met daarin een café en feestzaal.
Situatie in de tijd van de foto hiervoor. Rechts naast de kerk op de hoek van het Oosterdiep met de Kleine Laan (nu: Schoolstraat) staat het kostershuis waarin ook de vergaderzaal van de kerk in was. Op de andere hoek staat het voormalige cafépand van Korfage. Beide panden zijn in de loop van de jaren afgebroken.
Na een verbouwing in de jaren twintig van de vorige eeuw verdween het torentje voor van de kerk en werd meer naar het midden geplaatst. De pastorie (links) is in 1970 afgebroken en vervangen door een modern woonhuis.
De brug tegenover de R.K.-kerk leidde naar de ambachtschool uit 1902.
In 1959 verhuisde de school naar de nieuwe locatie aan de J.G. Pinksterstraat. Daarna werd het een kantoorgebouw van D.W.M. (AVEBE) en nog later de Computerafdeling van AVEBE, die na de verzelfstandiging Vertis heette.
De Doopsgezinde Kerk zoals die eens heeft gestaan aan het Boven Oosterdiep. De kerk dateert uit 1849. De oude pastorie werd in 1905 vervangen door nieuwbouw. Op 20 augustus 1906 ging de toren van de kerk door een brand verloren. Deze brand is een gevolg van een alles verwoestende brand die is begonnen aan de overzijde van het Oosterdiep. De kerk is in 1970 afgebroken.
Het enige dat nu nog herinnert aan de Doopsgezinde kerk is het Winkler Prins monument geplaatst door de Veendammer Rotary. Het object bestaat uit drie plaquettes, voorzien van een tekst uit de eerste druk van de door Winkler Prins geschreven Geïllustreerde Encyclopaedie en verder een foto van Winkler prins en een verklarende tekst.
De ontwerper is het Rotarylid Ive Krikke.
Geheel rechts nogmaals de doopsgezinde pastorie met achter de bomen de doopsgezinde kerk. Aan de linkerzijde, het pand met het torentje (RK-kerk) staat aan de schoolstraat.
Nog eenmaal hetzelfde straatdeel, maar nu in kleur en gezien over het Oosterdiep.
We gaan verder Het Boven Oosterdiep af naar waar nu de doorbraak zit naar de Benediktstraat. Geheel linksachter zien we weer het torentje van de RK-kerk. Achter de hoge bomen rechts stond de doopsgezinde kerk. (Circa 1910).
Het Boven Oosterdiep bij de doorbraak naar "Sorghvliet". Het eerste huis na de kruising was het rabbinaathuis van de joodse gemeenschap. Achter de woningen, die destijds op de doorbraak stonden, bevond zich de synagoge. Hiervan rest nu nog slechts de stenen plaat, die zich in de oostzijde van de buitenmuur bevond en nu een onderdeel vormt van het herdenkingsmonument iets verder op aan de Prins Bernhardlaan.
Foto genomen van de landszijde bij de doorbraak naar "Sorghvliet. Geheel links zien we het Middenverlaat al verschijnen.
Sinds 1907 bezat A.L. Kiers zijn Bloemenmagazijn "Flora" aan de Boven Oosterdiep nabij het Middenverlaat. Verder had hij nog een bloemenkwekerij.
Later zat in dit pand nog een sauna en Sportcentrum Lady Choice.
Waarschijnlijk het oudste stukje van Veendam is de Molenwijk op de grens van Veendam met Wildervank. Het was hier, dat de stichter van Veendam en Wildervank, A.G. Wildervank, zijn 53 raadsakkers kocht. Deze aankoop was het begin van de ontginning van het veen in deze regio. Het is des te jammer dat het nu een vergeten stukje van Veendam vormt. (Foto en tekst van Rink oosting)
We zijn aangekomen bij het Boven Dwarsdiep (links), de verbindg tussen het Boven Oosterdiep en het Boven Westerdiep.
Links op de hoek de bakkerswinkel van Kool, gebouwd in de jaren dertig. Rechts naast de bakkerswinkel staat het pand waarin de voormalige breifabriek van Suurmeijer in was gevestigd. Rechts hiernaast staat de woon- en winkelpand van destijds Suurmeijer.
Precies achter het brugwachtershuisje staat het pand van Bloemenmagazijn "Flora" van de foto hierboven.
We kijken vanaf het Middenvallaat op de grens van Veendam met Wildervank terug over het Oosterdiep (rond 1905). Geheel links is nog een deel van Hotel-Café Panman zichtbaar, in die tijd een geliefd danslokatie.