Onder telegrafie wordt verstaan het versturen van berichten over een lange afstand. Het onderscheid met de normale post is dat bij telegrafie alleen de informatie verstuurd wordt en niet de fysieke brief. De verzonden berichten worden telegrammen genoemd.
Telegrafie betekent in feite over (tele) ver (grafie) schrijven. In de loop der geschiedenis zijn er meerdere manieren geweest om berichten over te brengen:
Optische telegraaf
De primitieve vorm van optische telegrafie is onder andere de tam tam, de trommel en de rookwolken. Een tam tam is momenteel een groot gewelfde metalen plaat met omgebogen rand die in een frame hangt. Geluid wordt verkregen middels een knuppel. Vroeger werd er met dit apparaat ook gecommuniceerd over grotere afstanden.
Idem de trommels, die een ieder wel kent. De Indianen communiceerden over grote afstanden met rooksignalen, zoals we ons weten te herinneren uit de Western-films.
Een meer uitgedacht systeem van de optische telegraaf is de semafoor. In 1792 heeft de Fransman Claude Chappe het idee, dat al eeuwen bestond, uitgewerkt en in de praktijk gebracht. Nadat Napoleon in 1799 aan de macht kwam werd het systeem exploitabel gemaakt.
Om de 10 à 20 km kwam op een toren of heuvel een mast te staan met daaraan een houten skelet in H-vorm waarmee in totaliteit 196 verschillende standen konden worden gevormd. Hiervan werden er echter 184 gebruikt. Het grote nadeel van dit systeem was dat het slechts goed werkte bij voldoende licht overdag. Mistige dagen waren dus een ramp voor de overdracht van code-berichten.
In Nederland heeft de telegraaf van Chappe ook gefunctioneerd en wel van Antwerpen via Vlissingen naar Amsterdam. Rond 1800,ten tijde van de Bataafse Revolutie, kende Nederland een kusttelegraaf, die zich uitstrekte langs de Hollandse kust van Den Helder naar Vlissingen. Er waren totaal 42 seinposten met de hoofdpost in Scheveningen, vlak bij de regering in Den Haag. De Hollandse kusttelegraaf diende voor de bescherming tegen vijandige schepen.
Het systeem was opgebouwd uit houten palen met een dwarsmast waaraan op diverse manieren bollen konden worden gehesen.Met de verschillende standen konden codes voor letters worden overgeseind.
Ten tijde van de Belgische Revolutie in 1830 bestond de behoefte aan een sneller systeem dat ook 's nacht en bij slecht weer werkte.
Electrische telegraaf
De eerste electrische telegraaf moet rond 1835 zijn uitgevonden. Er zijn minimaal drie personen die hier een belangrijk aandeel in hebben en als uitvinder worden genoemd:
- Dr. David Alter (USA) in 1836
- Sir William Fothergill Cooke en Charles Wheatstone (Engeland) in 1837
- Samuel Morse (USA) in 1837
De werking is als volgt. Een elektrische stroom wordt in een bepaald patroon onderbroken en weer ingeschakeld. Een tekst wordt in code overgeseind en aan de ontvangstkant weer ontcijferd en eventueel op schrift gesteld en als telegram bezorgd aan de geadresseerde. Om letters in patronen om te zetten (en omgekeerd) waren er verschillende codes, waarvan de bekendste en meest gebruikte de Morsecode was.
Bij deze vorm van telegrafie zet de telegrafist handmatig de letters van de tekst om in elektrische impulsen met behulp van eenseinsleutel. Aan de ontvangende kant worden deze signalen dan vaak hoorbaar gemaakt, zodat een telegrafist de codes weer in letters kan omzetten.
Een ander systeem is de wijzertelegraaf of naaldtelegraaf: de zender stelt met een wijzerplaat een letter in. Dit wordt dan automatisch vertaald in een aantal elektrische impulsen, die aan de kant van de ontvanger ervoor zorgen dat een naald de juiste letter aanwijst. Met dit systeem hoeft men dus geen Morsecode meer te kennen.
De elektrische telegraaf vereiste lange-afstandslijnen, die veelal langs het moderne transportmiddel, de spoorweg waren aangelegd. (Bron: Wikipedia)
In Nederland is de eerste telegraafverbinding op 25 mei 1845 tot stand gekomen via een draadverbinding langs de spoorlijn Haarlem-Amsterdam. De hiervoor verantwoordelijke man was Eduard Wenckebach (1813-1874). In de jaren hierna toen de spoorlijn Haarlem-Amsterdam verder werd doorgetrokken door het hele land werd ook de telegraaflijn mee doorgetrokken.
Er waren ondertussen talrijke particuliere telegraafbedrijfjes opgericht. In 1852 werd door de Nederlandse regering de Rijkstelegraaf opgericht en kwam er een eind aan de particuliere bedrijfjes. Verder werd door het Rijk het telegraafnet uitgebreid tot een fijnmazig netwerk over Nederland.
