De naam Zuidwending was oorspronkelijk "Zijwending" en hiermee werd de afdraai van de Ommelanderwijk bedoeld, ofwel het latere Noorderkwartier. Op een kaart uit 1670 staat de naam  als "Zuidtwendinge". Het Zuitwendigerdiep heette in het begin "Miedemerdiep". Tussen 1760 en 1780 is langzaam de naam overgegaan in "Zuidwending". 

Vroeger was Zuidwending nog een "echt" dorp met een eigen middenstand, waar helaas niets van is overgebleven.

Zo had Zuidwending destijds:
  • 2 aannemers ( Voorintholt en Penning )
  • 2 bakkers ( Everts en Friso )
  • 2 kruideniers ( Jager en Knigge )
  • 2 melkventers ( Klinge en Klein )
  • 2 schilders ( Kolkman en Ridderbos )
  • 2 schoenmakers ( Koerts en De Groot )
  • 1 smid ( Drok ) 
  • 2 stelmakers ( Abbas en Groothuis*)

* Een anekdote

O J Meijer de directeur van de N Z I kwam een keer bij Groothuis om te vragen wat een wiel voor een wipkar kostte.

Dat weet ik zo niet, zei Groothuis. Waarop Meijer zei: je weet toch wel of ie een rijksdaalder kost of honderd gulden.

Ja, zei Groothuis, hij kost meer dan een rijksdaalder en minder dan honderd gulden.Woningen aan het Kerkpad in het gedeelte naar Zuidwending. Alle huizen op de foto zijn afgebroken en momenteel rest hier weiland. Verder zien we de tramrails van de paardetram Veendam-Pekela die via het Kerkpad liep. 

Ter oriëntatie: we kijken richting Ommelanderwijk.

Het is winter rond 1967-1968 en we zijn bij het oude tolhuis op de hoek Kerkpad - Zuidwending. Voor zover bekend het laatst bewoond door de familie Klein.

We zijn Zuidwending opgegaan en aangekomen bij boerderij De Wigge. De oorspronkelijke boerderij is van 1804 en is in 1928 afgebroken, gezamenlijk met de boerderij van rond 1750 (?) ten oosten er van. Op de westelijke plek is nieuwbouw gepleegd bestaande uit een dubbele schuur met woning (zie foto). Toen kreeg de schuur ook voor het eerst de naam "De Wigge" in de balk boven de middelste deuren.

Tevens is destijds de villa ten oosten van de boerderij gebouwd; nu Zuidwending 4. De naam "De Wigge" komt van het wigvormig stuk land waar de boerderij op staat. Voor meer foto's zie: www.wigge.nl

Geheel links Zuidwending 12, gebouwd in 1817. Vanaf 1840 -1965 was de boerderij in het bezit van de familie Molema, daarna van Geert en Tjapko Greven. In 1986 is, de toen oudste boerderij van Zuidwending, door brand verwoest.  Geheel rechts zien we de woningen beginnende met Zuidwending 85 en volgende.

Geheel links Zuidwending 18 de boerderij van Veninga. Het huidige gebouw dateert van 1860. De boerderij werd reeds in 1790 genoemd. De huizen rechts zijn momenteel nog goed te herkennen. De tweede boerderij van links is gebouwd in 1892 en was van de familie De Boer en sinds 1967 van de familie Tepper. 

We zien iets doorgereden en zijn nu bij Vosseveldsklap ook wel de Bouwmans Brug genoemd.

Ter hoogte van de Vossevelds Klap richting Pekela. Links over de brug zien wij de nieuwbouw van de in 1959 door brand verwoeste boerderij. Rechts daarnaast de boerderij Zuidwending 32 uit 1870.

Deze woningen ter hoogte van Zuidwending 131 staan er nog alle, maar door de modernisering is het karakter van de buurt toch geheel anders geworden.

We zien links een villa met nu de aanduiding Zuidwending 137. ook zijn de tramrails weer duidelijk aanwezig. De tramlijn is op 28 februari 1894 feestelijk geopend en rond 1923 opgeheven. Kenmerkend aan deze rails is dat zij niet zoals in Veendam 1067mm breed zijn, maar 1435mm!

De laatste dag van de paardentram was op 15 maart 1923. Het paard kon eindelijk met pensioen en op de lijn Veendam-Pekela werden bussen ingezet. 

Aan de landzijde van Zuidwending had men afneembare bruggen. Over sommige kon je slechts met een fiets, maar er waren ook bruggen waar je met een boerenwagen over kon.

Ook deze bruggen vergden onderhoud, zoals is te zien op de foto. Op de foto van links naar rechts Freerk Jager, W.J. Penning en Guus Penning.

De foto is genomen vanaf J T Snijder (ZW 40) richting Fam Meinders (ZW 38) tegenover R.W.Meijer ZW 141). 

 

Verderop zien we links aan de noordzijde de burgerbehuizing van nu Zuidwending 42. De boerderij rechts is van de familie Meijer.

Vele jaren later opdezelfde plek. De woningen staan er nog, maar de tramrails zijn verdwenen.

We staan hier voor Zuidwening 153 (vroeger 131) op een oude particuliere foto. De woning  is omstreeks 1910 gekocht door Geert Feikens en stond op erfpachtgrond van boer Douwes. Rond 1972 is de woning verkocht, omdat de bewoner verhuisde naar Huize Moria in Veendam. Na 1972 is bij de verbouw de voorgevel (½- steens) omgevallen, waardoor de woning van de foto nu niet meer te herkennen is.

 

Links staat de voormalige boerderij van Jan Heukers op Zuidwending 159.  Het woongedeelte is in 1975 afgebroken .Rechts zien we de voormalige boerderij van de familie Kool. In 1982 zijn de landerijen verkocht aan de buurman Egbert Hofman en in 1991 de opstallen aan de huidige bewoner Karst Zuur.

Zuidwending 46, de boerderij was in het bezit van de familie Kraan (1868-1955). We zien hier op de foto rond 1900 de familie Hendrik Kraan. Via de familie Kool (1956-1982) ging het pand in 1991 over naar Karst Zuur.

Op de foto staan mevrouw  Schenkel en haar zoon Tonnis, fietsend richting Veendam. Beiden zijn reeds overleden. De foto is gemaakt in opdracht van de kruidenier Geert Knigge aan de  Zuidwending 175 met de bedoeling deze als ansicht kaart te verkopen. 

Geheel links zien we de kruidenierswinkel van Geert Knigge, gebouwd in 1930 (Zuidwending 175). het meisje op de foto is de dochter van Geert Knigge. Rechts de boerderij van de familie Sprik.

Het gebouw links met de paal met "antennes" ervoor is de schoolmeesterswoning. Daaraan vastgebouwd zat de school met een laatste aanbouw van 1902. De school is per 1 januari 1969 gesloten. De laastste 39 leerlingen zijn naar de nieuwe school aan de Houtduifstraat in Ommerlanderwijk gegaan. Op de plek van de vroegere schoolgebouw met onderwijzerswoning staat nu Dorpshuis De Wending.

In het 2e pand van links was sinds 1952 Bakkerij Smits gevestigd.De winkel werd in 1986 gesloten.

Tegenover de school van hierboven bevindt zich de boerderij van de familie Tepper (Zuidwending 70). Het gebouw dateert van rond 1860.

De boerderij links (Zuidwending 217) dateert van 1887 en is gebouwd door de familie Tjabbes. In 1967 wordt de boederij overgenomen door de familie Meiborg.

Rechts zien we een in 1856 gebouwde boederij, die sinds 1869 wordt bewoond door de familie Bosscher.

Geheel links Zuidwending 221 was vroeger de fietsenmakerij van Timmer en daarna Garage Timmer. Later is dit pand verkocht aan Apperlo. Het tweede pand van links is een fraaie boerderij uit 1897 en verbouwd in 1918. Dit valt nu nog te lezen op de zijgevel. Geheel rechts op nr. 80 zien we de rentenierswoning van M.E. Bentum.

Links zien we de voormalige Bakkerij Mulder. Dit pand is grondig verbouwd en is momenteel niet meer terug te herkennen. Rechts zien we twee boerderijen Zuidwending 82 en 86. 

No. 86, geheel rechts is in 1864 gebouwd. Rond 1940 zijn de landerijen verkocht en heeft het pand daarna wisselende bewoning. Het pand no. 82 (2e van rechts) is sinds 1978 onbewoond en ondertussen afgebroken voor een nieuwbouw woning. 

Links wordt al sinds het begin van de 18-de eeuw landbouw bedreven in Zuidwending. De boerderij geheel links (no. 243) is van de familie Zuiderweg, die gedurende 200 jaar een prominente rol in het dorp heeft gespeeld. Het voorgebouw is van 1882. Sinds 1965 wordt de boerderij bewoond door de familie Ploeger. 

Dit deel van Zuidwending is nu nog te herkennen aan de dubbele landbouwschuur rechts, van de familie Zuiderweg. De boerderij, voorheen Zuidwending 94, is afgebroken. Er resten nog enkele schuren.

Links is nagenoeg ook alles afgebroken en hier en daar vervangen door nieuwbouw.

Dit was een stukje van Zuidwending waar drie ambachtslieden naast elkaar woonden. In het 2e huis links woonde vroeger Egbert Kolkman (schilder), later Frits Schutte, eveneens schilder.In het derde huis links woonde Abbas  (stelmaker) en in de vierde woning Willem Drok (smid).

We gaan iets verder richting Pekela en kijken terug naar Veendam. De boerderij links (no. 259) uit 1884 staat er nog. Hier hebben wisselende families het boerenbedrijf uitgeoefend. Geheel rechts op no. 98 zien we de boerderij die sinds 1922 in het bezit is van familie gras. Het gebouw dateert van 1882. Het woonhuis links van deze boerderij staat er momenteel ook nog.

Links op ZW 102 woonde vanaf 1922 de fam. Bruining, nu  de wiskunde-leeraar Van den Bussche. We zien verder de boderijder Meijer uit Veendam. Hij woonde een paar huizen verder dan de Strokartonfabriek De Vrijheid aan de Molenstreek, als je destijds van Veendam naar Ommelanderwijk ging.

Rechts over de brug zien we Zuidwending 102 - de boerderij (vanaf 1995) van Van de Bussche. In 1995 is op deze plek door de bewoner van destijds, Herbertus J. Bakker, een nieuwe woning gebouwd. Het huis links is Zuidwending 277.

We kijken nog even terug en zien rechts wederom Zuidwending 277. De boerderij die volgt had nummer 273 en is ondertussen afgebroken.

Nagenoeg hetzelfde straatgedeelte als van de twee foto's hiervoor, maar nu nog met de tramrail van de Eerste Groninger Tramway-Maatschappij van het traject Nieuwe Pekela- Veendam. De spoorlijn is geopend op 28 februari 1894 en is in 1923 opgeheven.

Een mooi authentiek stuk Zuidwending van voor de demping. Rechts nog een klapbrug , die naar de boerderij van Takens leidde Zuidwending 104. Verder was de brug ook bedoeld voor de Fam Bruining  (later Bert Bakker nu V. D. Buchse), Fam Gras, de Fam. Frericks  en de Fam. OldenBurger. 

Links zien we nog een bushaltebordje.

In de boerderij rechts (Zuidwending 104) was Taco de Zwembad Specialist van Takens gevestigd. In 2001 is dit bedrijf verkocht en zijn de activiteiten verplaatst naar Zuidbroek.

We kijken hier richting Veendam. Rechts op de foto op no. 118 woont Guus Penning. Links de boerderij van destijds de fam. Davids; nu woont hier op no. 281 de Fam.Broekema.

De woning rechts is momenteel Zuidwending 293. De boerderij aan de rechterzijde is van de familie Hofman. Aan de linkerzijde zien we  eerst de boerderij van Gelms (1865-1955) en later van de familieSmid. Rechts ervan staat de boerderij van destijds de familie Kraan. Links op de achtergrond zien we de fabriekspijp van Aardappelmeelfabriek O.J. Meijer. Op de voorgrond zijn de rails voor de paardentram duidelijk zichtbaar.

Op de plek van de Aardappelmeelfabriek Zuidwending stond vroeger een Veenplaats (boerderij), die vanaf 1844 door Jacob Pieters Meijer werd geëxploiteerd. Zijn zoon Obbe Jacobs Meijer begon hier in 1894 in zijn eigen schuur met aardappelzetmeelfabricage en bouwde dit uit tot de Aardappelmeelfabriek Zuidwending. In 1905 begon hij ook met een dextrinefabriek aan de Molenstreek te Veendam (zie aldaar).

In 1935 werd de fabriek in Zuidwending "Nationaal Zetmeel Industrie"(NZI) genoemd. In 1960 ging de fabriek over naar Koninklijke Scholten Honig. In 1978 ging dit over in AVEBE. De fabriek werd onder AVEBE al snel afgestoten en verlaten. 

De laatste boerderij van Zuidwending (richting Pekela) nr.325: de boerderij van de familie De Lange (t/m 1977) en daarna de familie Vreugdenhil.

Aan het eind van Zuidwending wederom een winterfoto van 1967-1968 met rechts het afgebroken tolhuis op de hoek Zuidwendigerweg met Kibbelgaarn.De laatste bewoner was Arend Eenjes.

Tegenwoordig staat Zuidwending weer in de picture door de aardgasbuffer.

Terug naar